การผลิต

“น้ำ” นอกจากจะเป็นปัจจัยสี่ในการดำรงชีวิตของมนุษย์แล้ว น้ำยังเป็นปัจจัยสำคัญในกระบวนการผลิตของเกือบทุกอุตสาหกรรม ไม่ว่าจะใช้ในกระบวนการเตรียมวัตถุดิบ หรือธุรกิจเกษตรที่ต้องใช้น้ำในการปลูกพืช เลี้ยงสัตว์  การใช้น้ำในกระบวนการผลิตทั้งส่วนการส่งต่อความร้อน เตาเผาระบบไอน้ำ ระบบระบายความร้อน การล้างทำความสะอาด

ดังนั้น จึงเป็นเหตุให้ผู้ประกอบการและทุกคนต้องสนใจปริมาณสำรองน้ำของประเทศว่ามีมากน้อยยังไง  ปีไหนน้ำมากก็อาจจะมีปัญหาน้ำท่วม ปีที่น้ำน้อยก็จะมีปัญหาภัยแล้ง ซึ่งปริมาณน้ำนี้ในภาคเกษตรกรรมจะเอามาใช้ในการวางแผนการปลูกพืช สำหรับภาคอุตสาหกรรมก็จะนำไปใช้วางแผนการผลิต หากน้ำน้อยอาจจะต้องสร้างถังสำรองน้ำเพิ่มเพื่อไม่ให้มีปัญหาในการผลิต 

ในปีที่เกิดภัยแล้งมากๆ ปริมาณสำรองน้ำในเขื่อนหรืออ่างเก็บน้ำเหลือน้อยมาก ก็คงจะเคยได้ยินข่าวการลดกำลังการผลิตภาคอุตสาหกรรมลง หรืออาจถึงขั้นหยุดการผลิต

เคยมีกรณีศึกษาหลายเรื่องที่ธุรกิจต้องซวนเซ เนื่องจากน้ำไม่เพียงพอต่อการใช้ในกิจการ ที่จะขอนำมาเล่าสู่กันฟังในวันนี้  

เคสที่ผมจำได้แม่นเป็นเรื่องของโรงงานแป้งมันสำปะหลัง โรงงานตั้งอยู่ติดกับแม่น้ำ และมั่นใจว่าจะหัวมันสำปะหลังป้อนส่งโรงงานเพียงพอ  มีการวางแผนการผลิตว่าจะผลิตได้เกือบทั้งปี สามารถหาหัวมันสำปะหลังเข้าโรงงานได้แน่นอน แต่เมื่อเกิดภัยแล้ง ต้องยอมลงทุนขุดบ่อเพื่อกักน้ำสำรอง แต่ปัญหาก็ยังไม่จบ เมื่อแล้งจัด น้ำในแม่น้ำลดลง  สงครามแย่งชิงน้ำเริ่มมีให้เห็น

โรงงานนี้ไม่ต้องคิดแย่งเกษตรกรโดยการสูบน้ำจากแม่น้ำมาเก็บเลย น้ำในบ่อยังต้องแบ่งให้ชาวบ้านใกล้เคียงด้วย แผนการผลิตเพี้ยน ไม่เป็นไปตามแผน  กระทบทั้งฝ่ายหาวัตถุดิบขอให้เกษตรชะลอการขุด หรือเสียหัวมันให้คู่แข่งแย่งไป  ฝ่ายการตลาดต้องหาของส่งตามคำสั่งซื้อ  ส่งผลกระทบเป็นลูกโซ่ รายได้ไม่เป็นไปตามประมาณการอีก ต้นทุนผลิตก็สูงเพราะต้องทำบ้างหยุดบ้าง ตอนที่ธนาคารพิจารณาอนุมัติให้สินเชื่อก็ว่ามีน้ำเพียงพอต่อการผลิตแล้ว  แต่ยังเกิดปัญหาขึ้นจนได้

เคสที่สอง ไม่ร้ายแรงเท่ารายแรก แต่ก็เพิ่มต้นทุนการผลิตเหมือนกัน เนื่องจากเป็นโรงงานเมล็ดมะม่วงหิมพานต์ ในภาคอีสาน โรงงานใช้น้ำไม่เยอะ แค่ใช้เพื่อซักล้าง ปรากฎว่าลงทุนทำระบบเจาะน้ำบาดาล ระบบบ่อพักน้ำ ผลิตน้ำประปาในโงงานเอง กลับสูบน้ำใต้ดินไม่ขึ้น หอสูงไว้แค่ปั้มน้ำขึ้นไปพักแล้วส่งจ่ายใช้ในโรงงาน เสียค่ารถขนน้ำมาส่งทุกวัน

เคสที่สาม นี่กลับเป็นเรื่องโอกาส เป็นโรงงานผลไม้กระป๋องส่งออก โรงงานอยู่ในจังหวัดกาญจนบุรี น้ำจากแหล่งน้ำไม่ได้คุณภาพ ต้องปรับปรุงสภาพก่อนนำมาใช้  โรงงานต้องลงทุนระบบผลิตน้ำที่สะอาด เลยขยายกิจการทำระบบน้ำดื่มบรรจุขวดขายในพื้นที่เลย ช่วงที่โรงงานมีกำลังผลิตเหลือ คนงานพอเหลือเวลา ก็ขยายไปทำน้ำขวดใหญ่ส่งตามบ้านในพื้นที่ ลดต้นทุนการผลิตน้ำเพื่อใช้ในโรงงาน เอากำไรจากการขายน้ำดื่มมาช่วยได้

ทิ้งท้ายในเรื่องน้ำไว้อีกนิด นอกจากวางแผนระบบการจัดสรรน้ำใช้ในโรงงานแล้ว ต้องเตรียมการระบบน้ำเพื่อรองรับภัยด้วย ทั้งเผื่ออัคคีภัย และภัยน้ำท่วมไว้ด้วย

ในประเด็นส่วนประกอบอื่นๆ ที่ใช้ในการผลิต เป็นปัจจัยที่ผู้ประกอบการต้องพิจารณาให้รอบด้านทั้งหมด ไม่ว่าจะเรื่องของการเตรียมระบบคมนาคม ระบบลำเลียงขนส่ง ระบบพลังงาน ระบบบรรจุหีบห่อขนส่ง เป็นต้น ซึ่งต้นทุนน้ำนี่ก็เป็นรายจ่ายที่เพิ่มขึ้นหรือลดลงตามฤดูกาลเช่นกัน

หากเราคิดต่อยอดไปในมุมด้านการตลาด ก็ควรคิดถึงองค์ประกอบในทุกด้าน อาทิ  วิธีการค้า วิธีจัดส่ง ระบบคลังสินค้า ด้วย   โดยเฉพาะวิธีการค้า หากไม่ใช่เป็นเพียงการค้าในประเทศ เมื่อเป็นการนำเข้า-ส่งออก จะมีวิธีการชำระเงินที่แตกต่างกันได้หลายวิธี นักการตลาด และเจ้าของธุรกิจต้องศึกษาเพื่อใช้เจรจาเงื่อนไขที่ยอมรับได้ ระหว่างผู้ซื้อและผู้ขาย โดยสามารถขอคำแนะนำจากผู้รู้ของธนาคารได้นะครับ  นอกเหนือจากวิธีการชำระเงินแล้ว เรื่องสกุลเงินและการป้องกันความเสี่ยงจากอัตราแลกเปลี่ยนที่อาจจะผันผวนก็ควรจะศึกษาไว้เช่นกัน  

 

 

Author : รัฐ ลิ่วนภโรจน์  ผู้ช่วยผู้อำนวยการ ศูนย์ความเป็นเลิศด้านการค้า  ธนาคารเพื่อการส่งออกและนำเข้าแห่งประเทศไทย

บทความนี้เป็นข้อคิดเห็นส่วนบุคคล ซึ่งไม่จำเป็นต้องสอดคล้องกับข้อคิดเห็นของธนาคารเพื่อการส่งออกและนำเข้าแห่งประเทศไทย